Rehabilitacja ACL cz.2 - Postępowanie pooperacyjne po ACL

Postępowanie pooperacyjne – wczesna faza pooperacyjna

Bezpośrednio po zabiegu rozpoczyna się wczesna faza pooperacyjna, która trwa około 2 tygodnie – do momentu zdjęcia szwów.

1-2 dzień

Postępowanie ma na celu:

• zmniejszenie wysięku, stanu zapalnego oraz bólu,
• schładzanie stawu co 1,5 – 2 godziny,
• elewacja kończyny (stopa powyżej kolana, kolano powyżej biodra),
• farmakoterapia,
• drenaż limfatyczny podudzia.

ĆWICZENIA zapobiegające zrostom pooperacyjnym oraz ograniczeniu zakresów ruchu. Wprowadza się :

• ćwiczenia izometryczne ( przede wszystkim mięśnia czworogłowego uda)
• ćwiczenia z wykorzystaniem szyny CPM w zakresie 0⁰-45⁰,
• praca mięśniowo – powięziowa na bliznach – należy zwrócić szczególną uwagę na miejsce, z którego został pobrany przeszczep

Istnieją duże rozbieżności co do zaleceń obciążania kończyny dolnej po zabiegu. Związane jest to z kilkoma czynnikami, które warunkują szybsze lub późniejsze obciążenie:

• rozległość urazu (uszkodzenie innych struktur stawu)
• czas od urazu do zabiegu
• wiek i poziom sprawności pacjenta
• technika zabiegu

W związku z tym, dynamicznym rozwojem techniki rekonstrukcji więzadeł, wiele źródeł zaleca wczesne obciążanie kończyny dolnej. Dlatego już w pierwszym okresie pionizuje się pacjenta i prowadzona jest nauka chodu o kulach, w granicach tolerancji bólowej.

Sprawdź także: Budowa kolana i stawu kolanowego - zrozum swoje ciało

4–14 dzień

W drugim etapie kontynuuje się postępowanie z pierwszego okresu, tzn. działanie przeciwobrzękowe, przeciwzakrzepowe, a także pracę nad zakresem ruchomości oraz prawidłowymi wzorcami ruchu:

• schładzanie stawu, kompresja oraz elewacja
• dążenie do pełnego wyprostu stawu kolanowego poprzez ćwiczenia z terapeutą, ćwiczenia samowspomagane, rozciąganie grupy kulszowo-goleniowej i pasma biodrowo-piszczelowego oraz intensywniejsze mobilizacje rzepki
• ćwiczenia izometryczne z mobilizacją stawu rzepkowo-udowego
• ćwiczenia izometryczne przy rożnym kącie zgięcia (20°, 40°)
• ćwiczenia prowadzone z terapeutą w pozycji leżącej oraz stojąc (w pozycji stojącej w odciążeniu!!)
• ćwiczenia czynne mięśni zginaczy i prostowników kolna
• ćwiczenia propriocepcji w pozycji stania obunóż na stabilnym podłożu, a także z wykorzystaniem piłki (np. wciskanie piłki stopą w ścianę)

Okres powrotu funkcji

2-6 tydzień

• schładzanie stawu – zalecane zwłaszcza po aktywności fizycznej
• zwiększanie zakresu ruchu zgięcia do 90⁰
• stosowanie ortezy zabezpieczającej wyprost do 175°oraz zgięcie do 90° – w ostatnim tygodniu 100°

• ćwiczenia propriocepcji – z wykorzystaniem piłek, dysków, które zapewniają niestabilne podłoże. Ćwiczenia wykonywane są w różnych pozycjach, w leżeniu, staniu obunóż oraz na jednej nodze.
• ćwiczenia wzmacniające m. czworogłowy – izometryczne w różnych ustawieniach stawu oraz przysiady (maksymalnie do 60⁰)
• ćwiczenia czynne zginaczy, przywodzicieli i odwodzicieli
• jazda na rowerze stacjonarnym, przy wysokim ustawieniu siodełka

6-9 tydzień

• wzrost intensywności ćwiczeń oraz poziomu trudności.
• wiele uwagi poświęca się na poprawę zakresu zgięcia w stawie kolanowym (do 120⁰).
• stała kontrola obrzęku stawu, manualne mobilizacje rzepki, oraz kontrola prawidłowych wzorców ruchowych.
• technika wykonywania ćwiczeń (należy unikać koślawienia/szpotawienia kolan oraz nadmiernych rotacji), unikanie ćwiczeń w maksymalnym zakresie zgięcia (głęboki przysiad, rozciąganie m. czworogłowego w dużym zakresie).
• ćwiczenia równoważne, zarówno statyczne jak i dynamiczne. Coraz bardziej wymagające podłoże – materac, dysk równoważny, trampolina (asekuracja terapeuty!!)
• jazda na rowerze stacjonarnym, ze stopniowym obniżaniem siodełka, co wymusza większe zgięcie stawu kolanowego
• stepper (mały zakres ruchu)
• ćwiczenia oporowe dla zginaczy stawu kolanowego – ze stopniowo wzrastającym oporem, w zakresie 20⁰-90⁰
• ćwiczenia koncentryczne i ekscentryczne dla mięśnia czworogłowego uda – siadanie i wstawanie z siadu (powoli), a także wchodzenie i schodzenie ze stopnia
• pod koniec 8 tygodnia przysiady obunożne w zakresie od 30°do 70° w ostatnim tygodniu ( pacjent wykonuje przysiad podpierając się o poręcz zarówno na stabilnym jak i niestabilnym podłożu)

Okres przygotowania do aktywności rekreacyjnej

9-12 tydzień

• intensywne wzmacnianie mięśni kończyny dolnej,
• celem jest uzyskanie pełnego zakresu ruchomości oraz siły mięśniowej, a także wprowadzanie poszczególnych elementów dyscypliny sportowej,
• kontynuowane są ćwiczenia z poprzednich etapów, ale w większym zakresie ruchomości oraz z zwiększonym obciążeniem zewnętrznym (ciężarki, taśmy oporowe)- przysiady, wypady, podskoki,
• w ćwiczeniach równoważnych pojawia się coraz więcej dynamiki oraz coraz bardziej niestabilne podłoże (berety, batuty, dynamiczne przeskoki, wypady w przód, ćwiczenia na skakance, bieg w miejscu na niestabilnym podłożu).

12-16 tydzień

• jazda na rowerze w terenie,
• trucht w terenie,
• ćwiczenia siłowe ze wzrastającym oporem,
• elementy dyscypliny sportowej

17 tydzień-6 miesiąc

• stopniowy powrót do aktywności sportowej,
• dalsza rehabilitacja w postaci: treningu siłowego i wytrzymałościowego, dynamiczne ćwiczenia propriocepcji oraz koordynacji oraz poprawiające zakres ruchu.
• stała poprawa wykonywania ćwiczeń, należy pamiętać aby unikać koślawienia kolan oraz nadmiernej rotacji zewnętrznej/wewnętrznej.

7-9 miesięcy

Powrót do pełnej aktywności sportowej. Warunkiem do obciążania kończyny w czasie intensywnej aktywności jest:

• pełny zakres ruchomości w stawie kolanowym (bezbolesny),
• stabilność stawu,
• testy funkcjonalne – co najmniej 85%,
• zdolność wykonywania złożonych ruchów, charakterystycznych dla dyscypliny bez dolegliwości bólowych,

UWAGA:
Rehabilitację po rekonstrukcji ACL przeprowadza się etapami. Istotną sprawą jest to iż mimo ustalonych wytycznych związanych z przebiegiem rehabilitacji, ustala się je indywidualnie do potrzeb pacjenta. Brane jest również pod uwagę czy w wyniku urazu doszło do uszkodzenia łąkotek. Głównym elementem rehabilitacji jest spójność oraz współpraca z lekarzem prowadzącym.
Powyższy program rehabilitacji jest jedynie ogólną instrukcją; od wskazanych wytycznych może istnieć wiele odstępstw.

Rehabilitacja jest zawsze dostosowana indywidualnie do stanu zdrowia oraz potrzeb pacjenta i musi odbywać się pod nadzorem rehabilitanta. Przebieg rehabilitacji musi być zgodny z zaleceniami lekarza prowadzącego.