Fizjoterapia przedoperacyjna – dlaczego warto przygotować ciało do operacji?
Operacja chirurgiczna to zawsze ingerencja w organizm, wiążąca się z czasowym osłabieniem funkcji danego obszaru ciała oraz ryzykiem powikłań. Choć uwaga pacjentów i lekarzy najczęściej skupia się na rehabilitacji pooperacyjnej, coraz większe znaczenie zyskuje fizjoterapia prowadzona przed zabiegiem, która może znacząco poprawić wyniki leczenia i skrócić czas powrotu do sprawności.
Na czym polega fizjoterapia przedoperacyjna?
Fizjoterapia przedoperacyjna (prehabilitacja) to zaplanowany i dostosowany do pacjenta program usprawniania ruchowego i edukacji, prowadzony w okresie poprzedzającym zabieg chirurgiczny. Celem jest zoptymalizowanie wydolności organizmu, poprawa siły mięśniowej i zakresu ruchu, a także nauka prawidłowych wzorców ruchowych potrzebnych po operacji.
Do jakich operacji stosuje się prehabilitację?
Fizjoterapia przedoperacyjna znajduje zastosowanie w wielu dziedzinach medycyny, m.in.:
- ortopedii (endoprotezoplastyka stawu kolanowego, biodrowego, rekonstrukcja więzadeł, operacje kręgosłupa),
- chirurgii onkologicznej (np. mastektomia, resekcje nowotworów układu pokarmowego),
- kardiochirurgii (zabiegi na sercu, operacje naczyń),
- chirurgii ogólnej i bariatrycznej,
- neurochirurgii (np. operacje kręgosłupa, usunięcie guzów mózgu).
Główne cele fizjoterapii przedoperacyjnej
Do głównych ceglów fizjoterapii przedoperacyjnej, zaliczają się:
- Poprawa kondycji fizycznej pacjenta
- Zwiększenie siły i wytrzymałości mięśniowej
- Utrzymanie lub poprawa ruchomości stawów
- Edukacja pacjenta
- Nauka chodzenia o kulach, technik wstawania z łóżka, oddychania torem przeponowym
- Instruktaż dotyczący unikania błędnych wzorców ruchowych
- Zmniejszenie ryzyka powikłań pooperacyjnych
- Lepsza kontrola oddechu
- Spadek ryzyka zakrzepicy, zapaleń, przykurczy
- Szybszy powrót do sprawności i samodzielności
- Krótszy pobyt w szpitalu
- Mniejsza utrata masy mięśniowej i funkcji fizycznej
Prehabilitacja - co mówi nauka? Wybrane badania.
W przeglądzie systematycznym opublikowanym w "British Journal of Sports Medicine" (2022), wykazano, że fizjoterapia przedoperacyjna u pacjentów poddawanych endoprotezoplastyce stawu kolanowego lub biodrowego zmniejsza ryzyko powikłań o 26%, a średni czas hospitalizacji skraca się o 1,8 dnia.
Inne badanie, przeprowadzone na grupie pacjentów przed operacją kręgosłupa, wykazało, że osoby uczestniczące w 4-6 tygodniach prehabilitacji wracały do pracy średnio o 3 tygodnie szybciej niż grupa kontrolna.
Podsumowanie
Fizjoterapia przedoperacyjna to inwestycja w lepsze wyniki leczenia chirurgicznego. Zwiększa bezpieczeństwo pacjenta, skraca czas rekonwalescencji i poprawia jakość życia po operacji. Coraz więcej ośrodków medycznych na świecie wprowadza prehabilitację jako standard przed planowanymi zabiegami. Warto zadbać o ciało jeszcze zanim trafi na stół operacyjny.
