Koślawe kolana – to wada kończyn dolnych.
Występuje ona wówczas, gdy przy złączonych i wyprostowanych kolanach pomiędzy stopami tworzy się odstęp. Koślawe kolana, powodują że kończyny dolne układają się w kształcie litery „ X”. Wada ta częściej występuje u dziewczynek niż u chłopców ze względu na specyficzną budowę miednicy (miednica jest znacznie szersza). Koślawość w głównej mierze obserwuje się u dzieci z obniżonym napięciem mięśniowym. Dziecko z koślawością kolan najczęściej staje w rozkroku, a jego kolana ustawiają się w przeproście. Wpływa to niekorzystnie na obciążenie wewnętrznych brzegów stóp, co prowadzi do płaskostopia.
Koślawość kolan można zaobserwować już u dzieci w wieku przedszkolnym.
Przyczyny kolan koślawych mogą być różne między innymi:
- szybki wzrost dziecka,
- nadwaga, otyłość,
- krzywice,
- płaskostopie,
- obniżenie napięcia mięśni
Przy koślawości kolan dziecko ma chwiejny, niepewny chód. Jest to przyczyną niestabilności stawów oraz osłabienia mięśni i więzadeł. Przy niewielkiej koślawości przeważnie wystarczy nauczyć dziecko w jakiej pozycji powinno przebywać (w siadzie oraz staniu). Wprowadzane są specjalistyczne ćwiczenia, które pomogą wrócić do prawidłowej pozycji kolan oraz stóp. Głównym celem rehabilitacji jest wzmocnienie osłabionych mięśni oraz rozciągnięcie przykurczonych mięśni i więzadeł.
Dziecko z koślawością kolan powinno wystrzegać się:
- długich spacerów,
- długiego przebywania w pozycji stojącej,
- ćwiczenia w rozkroku,
- siedzenia w kształcie litery „W”
- dziecko powinno zredukować nadwagę jeśli występuje.
Wskazane dla dzieci z koślawością kolan:
- siad „po turecku”,
- jazda na rowerze,
- pływanie,
- gimnastyka korekcyjna.
Szpotawość
to deformacja przeciwna do koślawości. Szpotawe kolana zniekształcają całe nogi. Mięśnie wewnętrzne strony nóg ulegają skróceniu, natomiast po zewnętrznej stronie ulegają nadmiernemu rozciągnięciu. Kolana szpotawe najczęściej są wynikiem krzywicy ale szpotawość można zaobserwować także u dzieci zdrowych, z nadwagą oraz dzieci które wcześnie zaczęły chodzić.
Po czym poznać kolano szpotawe?
- Jeśli dziecko stoi w pozycji wyprostowanej ze złączonymi stopami i kostkami a kolana nie stykają się ze sobą.
- Brak łączenia się kolan utrzymuje się po 3 roku życia,
- W stawach kolanowych występuje przerost,
Leczenie szpotawości wymaga odpowiednich ćwiczeń rehabilitacyjnych.Podczas ćwiczeń zwraca się uwagę na wzmocnienie mięśni pośladkowych, ruchy na zewnątrz w stawach biodrowych. Ćwiczenia wykonuje się w pozycjach niskich ( siadzie, leżeniu) by nie obciążać stóp.
Przeciwwskazania dla dzieci ze szpotawością kolan:
- stanie ze skrzyżowanymi nogami,
- siad skrzyżny,
- siad płotkarski obustronny,
- jazda na rowerze
Wskazania dla dzieci ze szpotawością kolan:
- unikanie przeciążeń w pozycji stojącej,
- wkładka (podwyższony obcas po stronie zewnętrznej)
Obydwie deformacje, czyli koślawość i szpotawość kolan wpływa na powstawanie wad nie tylko kończyn dolnych. Odnoszą się one również do pogorszenia postawy w obrębie kręgosłupa jak i obręczy barkowej.
Bardzo ważna jest wczesna diagnoza i wprowadzenie odpowiednio dobranych ćwiczeń do potrzeb dziecka zanim wada się utrwali. Wady te w późniejszym wieku znacznie zwiększają prawdopodobieństwo wystąpienia zmian zwyrodnieniowych stawów kończyn dolnych czego konsekwencją będzie wczesna endoprotezoplastyka stawów kolanowych lub/i biodrowych.
