W ostatnich latach obserwuje się wzrost liczby doniesień naukowych dokumentujących skuteczność rehabilitacji w stwardnieniu rozsianym. Młody wiek chorych, różnorodność objawów, nieprzewidywalność przebiegu choroby – sprawia, że usprawnianie osób z SM jest jednym z najtrudniejszych zagadnień rehabilitacji neurologicznej. Szerokie spektrum objawów wiąże się w oczywisty sposób z jego uciążliwością, zwłaszcza iż jest to choroba, z którą trzeba zmagać się każdego dnia.
Prowadzony proces terapeutyczny skutecznie zmniejsza następstwa choroby, wspomagając tym samym leczenie farmakologiczne. Niezależnie od rozpoznanej postaci skutkiem SM jest niepełnosprawność oraz obniżenie jakości życia, utrudniając samodzielność, samoobsługę i swobodę poruszania się w każdych warunkach. Ustalenie przez fizjoterapeutę ubytków funkcji i określenie celu postępowania daje możliwość zmniejszania rozmiarów występujących objawów w miarę postępu choroby.
Do niedawna chorym na stwardnienie rozsiane doradzano, aby unikali ćwiczeń ruchowych ze względu na ryzyko narastania objawów. Nadmierne zmęczenie, które jest bezpośrednim następstwem ćwiczeń prowokowało strach przed zaostrzeniami choroby. Z drugiej strony brak aktywności sprzyja ogólnemu osłabieniu oraz obniża tolerancję wysiłku fizycznego. W ostatnich latach szereg badań wykazał, że pacjenci w pogarszającym się stanie w przebiegu SM powinni być zachęcani do regularnego stosowania treningu tlenowego oraz siłowego. Aktywność tego rodzaju nie tylko pozwala na zachowanie rezerw funkcji motorycznych, ale ułatwia też odzyskanie sił po pogorszeniach stanu. Ćwiczenia pomagają w obniżeniu spastyczności i uczą pacjenta alternatywnych strategii zachowań motorycznych. Ostatecznie i co być może najważniejsze ćwiczenia pomagają motywować chorego i przełamywać deficyt fizyczny.
Zadaniem różnych metod i ćwiczeń ruchowych u chorych z SM jest:
• poprawa i zachowanie jak największej ruchomości i mobilności,
• walka z objawami choroby, zmniejszanie ich nasilenia,
• ogólna poprawa samopoczucia i kondycji ruchowej,
• utrzymanie w jak największym stopniu samodzielności w zakresie
samoobsługi, życia społecznego i zawodowego,
• zmniejszanie ryzyka pojawienia się powikłań ze strony różnych układów organizmu,
• utrzymanie pozytywnego nastawienia do życia i walki z chorobą.
W celu realizacji wymienionych zadań fizjoterapeuta razem z pacjentem posługuje się różnymi metodami i ćwiczeniami. Do najpopularniejszych (co nie znaczy, że najlepszych dla każdego pacjenta i na każdym etapie choroby) należą:
- PNF,
- NDT-Bobath,
- ćwiczenia w wodzie,
- metoda Feldenkraisa,
- nieodzowna tradycyjna rehabilitacja obejmująca wiele form ruchu oraz podejść terapeutycznych z wykorzystaniem np. taśmy Thera-Band, piłek Thera-Band, poduszek sensomotorycznych.
Dodatkowymi formami ruchu są nordic walking, tai-chi, joga, pilates, trening autogenny Schultza, muzykoterapia, hipoterapia, terapia zajęciowa.
Jedną z zasad usprawniania ruchowego w przypadku SM jest różnicowanie programu działania: maksymalnie oszczędzający tryb życia w okresie ostrym związanym z zaostrzeniem choroby, a maksymalnie czynny i jak najbardziej to możliwe ruchliwy w okresie remisji.
Aby uzyskać więcej informacji i pomocy należy zwrócić się do specjalistów prowadzących zajęcia z chorymi na SM.
