Jak zbudowany jest brzuch, czyli trochę anatomii.
Pod pojęciem brzuch mamy na myśli ściany brzucha i jamą brzuszna wraz z narządami, które się w niej znajdują. Dla potrzeb omówienia tematu artykułu zajmiemy się tylko anatomią układu mięśniowego, a w szczególności ścianą przednią. Brzuch składa się z trzech ścian: przedniej bocznej oraz tylnej. Przednia ściana brzucha składa się z leżących symetrycznie, po obydwu stronach linii pośrodkowej ciała, dwóch brzuśców mięśnia prostego brzucha (musculus rectus abdominis) oraz mięśnia piramidowego (musculus piramidalis).
Mięsień prosty rozpoczyna się na wyrostku mieczykowatym, a kończy na górnej gałęzi kości łonowej. Funkcją tego mięśnia jest zginanie tułowia do przodu, obniżenie żeber oraz unoszenie miednicy. Mięsień piramidowy rozpoczyna się na górnej gałęzi kości łonowej, a kończy w kresie białej. Funkcją tego mięśnia jest napinanie pochewki mięśnia prostego brzucha.
Boczna ściana brzucha zbudowana jest z mięśni:
- Mięsień skośny zewnętrzny ( musculus obliquus abdominis externus)
- Mięsień skośny wewnętrzny ( musculus obliquus abdominis internus)
- Mięsień poprzeczny brzucha (musculus transversus abdominis)
Tylna ściana brzucha zbudowana jest z mięśni:
- Mięsień czworoboczny lędźwi (musculus quadratus lumborum)
- Mięsień lędźwiowy większy ( musculus psoas major)
- Mięsień lędźwiowy mniejszy ( musculus psoas minor)
Mięśnie brzucha
Źródło: SlidePlayer
Pomiędzy brzuścami mięśnia prostego, znajduje się kresa biała (linea albą). Jest to struktura łącznotkankowa, w swojej budowie zawiera włókna kolagenowe, elastynowe oraz włókna rozcięgien mięśni, z których powstaje, a mowa tu o mięśniach skośnym wewnętrznym oraz zewnętrznym, a także mięśniu poprzecznym. Przebieg kresy białej jest identyczny jak mięśnia prostego brzucha, biegnie od mostka poprzez pępek, aż do kości łonowej.
To co to jest rozejście i czym różni się od przepukliny?
Te dwa pojęcia często są stosowane zamiennie, co nie do końca jest poprawne. Rozejście mięśnia prostego spowodowane jest przeciążeniem kresy białej, która pod wpływem niesprzyjających czynników traci swoją elastyczność i rozciąga się poza swoją fizjologiczną szerokości, przy długotrwałych przeciążeniach może dojść do przerwania ciągłości kresy, co w konsekwencji może doprowadzić do powstania przepukliny. Przy nadmiernie rozciągniętej i niewydolnej kresie białej brzuśce mięśnia prostego oddalają się od siebie i to właśnie rozumiemy pod pojęciem rozejście mięśnia prostego brzucha.
Przepuklina natomiast powstaje wtedy, kiedy na skutek przerwania ciągłości tkanek powstaje trwałe uszkodzenie w wyniku którego mogą powstać wrota przepukliny przez które może uwypuklać się worek przepukliny z zawartością jamy ciała. Nie zawsze przepukliny są do operacji, niekiedy można działać zachowawczo, jednakże taka decyzję zawsze podejmuje lekarz, więc jeśli taką przepuklinę sami zaobserwujemy bądź przy badaniu u fizjoterapeuty zaistnieje podejrzenie jej występowania w takim wypadku fizjoterapeuta zaleca zgłoszenie się do lekarza w celu poszerzenia diagnostyki i potwierdzenia ewentualnej diagnozy.
Czynnik ryzyka rozejścia kresy białej:
- ciąża, szczególnie ciąża mnoga,
- gwałtowny wzrost wielkości brzucha w ciąży,
- duża waga urodzeniowa dziecka,
- nieprawidłowa postawa ciała,
- nieprawidłowe nawyki toaletowe,
- stale podwyższone ciśnienie śródbrzuszne, np przez nieprawidłowy trening,
- przewlekłe choroby układu oddechowego, częsty kaszel, kichanie, katar,
- otyłość brzuszna.
Jak badamy kresę białą?
Do jednego z elementów badania, jest test curl up. Pacjent leży w leżeniu tyłem ( na plecach) ze zgiętymi kończynami dolnymi w stawach kolanowych i unosi głowę i szyję tak, żeby nie oderwać łopatek. Jeśli w czasie tego ruchu na brzuchu w linii pośrodkowej ukaże się uwypuklenie tzw. stożek, daszek -mam wynik pozytywny testu co oznacza, że kresa w teście napięciowym jest niewydolna. Jeśli taka sytuacja się nam przytrafi należy jak najszybciej zgłosić się do fizjoterapeuty uroginekologicznego w celu dokładniej oceny kresy i wdrożenia działań i ćwiczeń, które pomogą zniwelować ten problem.
Źródło. https://www.saintlukeskc.org/health-library/back-exercises-partial-curl-ups
FIzjoterapeuta w gabinecie zaczyna badanie kresy od pozycji w staniu, by ocenić jej funkcjonowanie w rozluźnieniu plus ocena w leżeniu, podczas testu curl up - dodatkowo - jeśli gabinet wyposażony jest w USG, fizjoterapeuta wykonuje takie badanie obrazowe w celu dokładnej oceny stanu kresy i zmierzenia jej wartości.
Przeczytaj także: Terapia manualna a masaż leczniczy - czym się różnią
Co się stanie, gdy nic nie zrobimy?
Skutkiem przewlekłego utrzymującego się rozejścia mięśni prostych brzucha może być:
- nietrzymanie moczu,
- obniżenie narządów miednicy mniejszej,
- przepuklina,
- bóle w okolicach brzucha,
- dolegliwości z układu pokarmowego: wzdęcia, zaparcia, hemoroidy.
Dlaczego warto zgłosić się do fizjoterapeuty?
Przy rozejściu mięśnia pustego brzucha, ważna jest ocena, czy kresa jest cała w swojej ciągłości czy nie ma trwałych uszkodzeń. Jaki jest jest problem i dlaczego jest niewydolna czy jest rozciągnięta na szerokość czy na długość. Jest wiele aspektów które trzeba ocenić, aby dobrze dobrać terapię, a przede wszystkim aby prawidłowo dostosować ćwiczenia. Niestety przez nieprawidłowe treningi możemy pogłębić swoje dolegliwości, co później może wydłużyć proces terapeutyczny.
Jeśli zauważasz, podejrzewasz lub po postu chcesz sprawdzić śmiało zgłoś się do Nas, a nasza fizjoterapeutka uroginekologiczna zrobi wszystko, aby rozejście mięśnia prostego nie było Twoim problemem!
mgr. Aleksandra Kalinowska
Fizjoterapeuta uroginekologiczny
Bibliografia:
1.Bowman K. Rozejście mięśnia prostego brzucha. Warszawa 2016
2.Jachacz-Łopata M., Milka D. Rozejście mięśnia prostego brzucha. Wrocław 2022
3. Walocha J., Skawiną A., Gorczyca J., Ceranowicz P. Anatomia prawidłowa człowieka. Brzuch. Kraków 2006
